Vojni rodovi u Bosni (nekad i sad)

Kapetanija, vojnuci, akindžije i graničari

U 16 vijeku stvara se jedan oblik odbrane zemlje. Ustanova kapetanstva, koja je za vojne opracije na vodi, tokom 16. vijeka počinje označavati granične teritorijalne jedinice pod upravom zapovednika koji su se zvali kapetani. Te teritorije predstavljale su  vojno-odbrambeni utvrđeni prostor, čije je glavno uporište bila neka značajnija tvrđava pojačana sistemom većih ili manjih tvrđava.

Kapetanima su bili podređeni dizdari tvrđava i ostali zapovednici utvrđenja. Oni su na svojoj teritoriji imali svoju vojsku.

Prvi podatak o Gradiškoj kapetaniji potiče iz 1558 godine. Posle zauzimanja Krupe 1565. godine osnovana je Krupska kapetanija.  Bihaćka kapetanija ustanovljena je posle zauzimanja Bihaća 1592. godine. Isto tako su osnovane neke kapetanije prema mletačkoj granici. Tu je ustanova prve kapetanije vezana za reku Krku. U  godini 1574. pominje se kapetan Obrovca Ibrahim-beg, sin Malkoč-bega. Gabeoska kapetanija je osnovana pre 1591. a Kliška pre 1596. Od čisto granične ustanove kapetanija će docnije postati  tvrđavsko-teritorijalna ustanova i po unutrašnjosti Bosanskog ejaleta.

Ova strategija je uzela u obzir prirodne odlike Bosne, njene reke i strateški grupisala utvrđenja kako bi mogla putem reke da dejstvuje po potrebi.

U to vreme su bili neredovni vojni rodovi  kakvi su bili vojnuci, martolosi, derbendžije i akindžije, ali su gubili povlastice posle formiranja Bosanskog pašaluka 1580. godine. U 17 vijeku mnoštvo srpskog stanovništva prelazi iz Bosne na habzburšku teritoriju, u Vojnu krajinu.

Velika promjena dogodila se uspostavom Vojne krajine – vojne granice, koju su habzburški vladari sistematski stvarali u pograničnim djelovima sa Osmanskim carstvom. Do sedamdesetih godina 16 vijeka do kraja 18 vijeka je postojala vojna krajina.

Oružane snage BiH

Tako je nekad izgledalo. A danas, posle nekoliko stoljeća, formacije i dalje postoje, u naprednom vidu. Sada je to razgranata mreža po celoj zemlji.   Oružane snage BiH osnovane su 2006. godine. Kao vrhovnog komandanta oružane snage imaju Predsjedništvo Bosne i Hercegovine  koje deluje kao kolektivni šef države. U današnje vreme korpusi su smešteni po sledećim mestima i kategorijama:

Pješadijska brigade su: banjalučka, drvarska, podrinjska, prnjavorska,romanijska, semberska, bihaćka, bjeljinska, tuzlanska, zenička, šipovačka, grahovska,  hercegovačka, bihaćka, mrkonjićka, ključka i srbobranska. Oni su podkategorisani u streljačke, izvidničke, monobacačke i protivoklopne.

Mehanizovane brigade su okopno-izvidnička: Sarajevska, trebinjska, romanijska, kupreška, derventska i prijedorska.

Pored toga postoje i  raketno-artiljerijske brigade u Doboju, Mostaru i Žepču.

Bataljoni protivzračne odbrane, osmatranja i zaštite su u Sarajevu i Banjaluci. Oni su zaduženi za radarsko-računateljski deo i raketni sistem PZO.

U brigade taktičke podrške spadaju: bataljon veze na Palama, inžinjerski bataljon u Derventi, Vojnoobavještajni bataljon i vojna polisija su u Sarajevu, deminerski bataljon je u Rajlovcu,  a oklopni bataljon je u Tuzli.

U inženjeriji: opća, pionirska, pontonirska, amfibijska, mosna, inženjerijsko-sistemska,

U vezi: opća, radio, telekomunikacijska, kriptološka, elektroničko djelovanje,

Takođe, postoje i 3 pešadijska puka koji nemaju operativna kao ni administrativna ovlašćenja, već neguju kulturnu i vojnu baštinu 3 konstitutinvna naroda. To su Gardijski puk, Rendžerski puk i puk Republike Srpske.